Beschrijving
Naast het landhuis Ontwijk ligt de Wandelbos. Een prachtige plek voor de inwoners van Donkerbroek om te wandelen en te ontspannen. Wat bij jongere generaties wellicht minder bekend is het verhaal dat dankzij de inzet van de inwoners van Donkerbroek in 1928 is voorkomen dat de Wandelbos versnipperd werd verkocht en zo voor het dorp behouden bleef.
Fruitier de Talma
Het landgoed werd in de 19e eeuw aangelegd door de eigenaren van het landhuis Ontwijk de familie Fruitier de Talma. De inwoners van Donkerbroek mochten hier vrij wandelen vandaar de naam de Wandelbos.
In 1926 kwam de laatste telg Lucia Aurelia Fruitier de Talma in Velp te overlijden. Zij was getrouwd met Jacobus Johan Hora Adema en woonden reeds lange tijd zelf niet meer in Donkerbroek. De erven Hora Adema besloten daarop het landgoed Ontwijk in 1928 te koop te zetten.
In Donkerbroek werd met schrik en ontsteltenis kennis genomen van dit voornemen. Sinds heugenis was de Wandelbos een ontspannings- en rustoord voor het dorp. De vrees was dat de percelen versnipperd verkocht zouden worden en het bos uiteindelijk aan de bijl van de houthakker ten prooi zou vallen.
Initiatief Dorpsbelang
Dorpsbelang wijdde in 1928 een tweetal vergaderingen aan de voorgenomen verkoop en waar tijdens de laatste vergadering een vijftal enthousiaste dorpelingen zich bereid verklaarden borg te willen staan voor de betaling van het aankoopbedrag voor het gehele landgoed Ontwijk. Het ging om Melle Oenes Meek, zijn broer Hillebrand Oenes Meek, Willem Teijema, Wiebe Hendriks Gorter en Ebe Dokter.
Tevens werd staande de vergadering van Dorpsbelang de Vereniging tot behoud van Natuurschoon opgericht waar iedere aanwezige (maar liefst 120 man !) meteen lid van werd. Men plaatste tijdens de vergadering voor 1200 gulden aan renteloze aandelen voor 10 gulden per stuk. Een tweetal inwoners schonk spontaan hun aan de Wandelbos grenzende bosperceel gratis aan de nieuwe vereniging.
Het landgoed werd op 17 november 1928 voor ongeveer 40.000 gulden aangekocht door de pas opgerichte vereniging. Het bestuur van de vereniging onder leiding van voorzitter Melle Oenes Meek had zich zelf allereerst als taak gesteld de nodige fondsen te vergaren bestaande uit subsidies, renteloze aandelen à tien gulden, contributies en legaten om zo een sluitende exploitatie voor de Wandelbos te maken. Donkerbroek was hiermee zeer vooruitstrevend op gebied van natuurbeheer. Zo werd natuurorganisatie ‘It Fryske Gea’ pas een jaar later opgericht.
In en voor de Wandelbos werden in de jaren daarna vele activiteiten georganiseerd, zoals koorzangfestivals, de wielerbaan, verlotingen, volkspelen en openluchtspelen. Voor de laatste activiteit was een plateau aangelegd wat als toneel werd gebruikt met bosschages als natuurlijke coulissen. Ook was er een beukendoolhof aangelegd voor de kinderen. De restanten daarvan zijn nog steeds zichtbaar.
Boomplantdag
Vanaf 1929 werd jaarlijks ook een boomplantdag voor en door de schoolkinderen georganiseerd. Vanuit het dorp ging men dan met de kinderen in optocht naar de Wandelbos onder begeleiding van een muziekkorps (zie foto hierboven). Doel was om de kinderen liefde voor de natuur en speciaal het bos aan te leren. Na afloop werd met elkaar het boomplantlied gezongen waarna enkele versnaperingen werden aangeboden. Ook werden gezagsdragers als de burgemeester, de directie van Staatsbosbeheer en de Boschraad uitgenodigd om aanwezig te zijn.
Bosvijver
Toen de Vereniging tot behoud van Natuurschoon in 1953 25 jaar bestond kwam er een initiatief om de in het bos aanwezige bosvijver uit te diepen. Maar liefst meer dan 60 vrijwilligers variërend van dominee tot politieman, kantoorpersoneel, dierenarts en vele anderen melden zich met schep in het bos om de klus te klaren. Het bleek een ‘drege put’ maar eensgezind werd de klus geklaard en waren de Donkerbroekemers trots op hun eigen vis- en vogelvijver in de Wandelbos.
Overdracht
In december 1969 kwam een einde aan het zelf exploiteren van de Wandelbos en werd het beheer aan Staatsbosbeheer overgedragen. Ter nagedachtenis werd een gedenksteen aan het begin van de Wandelbos onthuld met daarop de namen van de initiatiefnemers van de aankoop van de Wandelbos. (zie foto hieronder)
In de jaren tachtig vorige eeuw werd ook huize Ontwijk verkocht aan een particuliere bewoner.
Stichting Ontwijk
De Vereeniging tot behoud van Natuurschoon ging uiteindelijk op in de stichting Ontwijk die zich naast het behoud van natuurschoon tot doel heeft gesteld financiële bijdragen te verstrekken ten behoeve van culturele, geestelijke, sportieve en recreatieve initiatieven in en rond Donkerbroek. Het fonds vindt zijn oorsprong in de opbrengsten van de verkoop van het landgoed Ontwijk.
